ارسال: #17

اگر عزیزان نقد این حقیر ، در خصوص مستند پرتره جناب توکلی  از استاد جلال مقامی را خوانده باشند بیاد خواهند داشت که بنده ابتدا در خصوص استانداردهای یک مستند پرتره توضیحاتی را نوشته بودم. اگر خاطرتان باشد در آنجا به این مسئله اشاره شده بود که در ساختن یک مستند پرتره فرض بر آن است که بینندگان فیلم  از حداقل اطلاعات درباره  سوژه مورد نظر پرتره برخوردار هستند. در مستند پرتره ما چیزی به اسم قهرمان پروری یا معرفی سوژه مورد نظر را نداریم. که اگر قرار بر معرفی باشد دیگر نامش پرتره نمی شود، می شود بیوگرافی.

حال یک سوال برای من پیش آمده است و آن اینکه فکر می کنید چند درصد از مردم آقای ایرج رضایی را می شناسند؟ در پرتره جناب مقامی آقای توکلی یک پوئن بزرگ داشتند. و آن آشنایی مردم با نام و چهره جلال مقامی بود. کمتر کسی را در بین مردم می شناسیم که او را بخاطر نیاورد. از پیر و جوان گرفته تا محصل و دانشجو ایشان را می شناسند. حال شاید برخی از مردم عادی نمی دانستند که هنر اصلی استاد دوبله و گویندگی بجای بزرگانی چون رابرت رد فورد بوده است اما حداقلش این بود که به یمن یکی از برنامه های پر بیننده دهه شصت و هفتاد بنام دیدنی ها همه او را بیاد داشتند. بنابر این نیازی نبود که او در مقابل دوربین بنشیند و بگوید من جلال مقامی هستم.

اما در خصوص ایرج رضایی آقای توکلی در همان ابتدای کار با یک چالش بزرگ روبرو هستند. ایشان باید تمام تلاش و ابتکار خود را نه در 10 دقیقه ابتدایی فیلم بلکه در همان پنج دقیقه ابتدایی فیلم بکار ببندند تا آقای رضایی را معرفی کنند. بنظر من بینندگان پرتره ایرج رضایی را می توان به سه گروه تقسیم نمود:

1 - کسانیکه کاملا با نام و هنر و صدای آقای ایرج رضایی آشنا هستند.
2 - کسانیکه با صدای آقای ایرج رضایی کاملا آشنا هستند اما نام او را تا کنون نشنیده اند.
3 - کسانیکه نه با نام ایرج رضایی آشنا هستند و نه با هنر و صدای او.

با گروه سوم کاری ندارم و این مستند برای این گروه اصلا جذابیت ندارد (زیرا همچنان تاکید می کنم که مستند پرتره برای کسانی ساخته می شود که اطلاعات ابتدایی را از سوژه داشته باشند) تکلیف ما با گروه اول هم که مشخص است . قطعا گروه اول در انتظار ساخت این مستند هستند و آنرا با اشتیاق تمام به نظاره می نشینند. اما من با یقین می توانم بگویم اغلب مردم در گروه دوم قرار می گیرند. کمتر کسی را می توانید پیدا کنید که صدای ایرج رضایی را نشنیده باشد. اما اغلب مردم نمی دانند که صاحب این صدا ، نامش ایرج رضایی ست.

پس می توان نتیجه گرفت که انتخاب ایرج رضایی بعنوان سوژه مستند انتخاب اشتباهی نیست مشروط برآنکه در همان ابتدای فیلم کارگردان بتواند مخاطبین گروه دوم خود را راضی کند تا بلافاصله به گروه اول بپیوندند. در چنین صورتی مخاطب تا پایان مستند پای گیرنده خود می نشیند و کانال تلویزیون را عوض نمی کند. بنابراین امیدوارم جناب توکلی برای پنج دقیقه ابتدای فیلم خود برنامه مقبولی را ارائه دهد. زیرا این پنج دقیقه به اندازه پنجاه دقیقه فیلم مهم است.

در مستند جناب مقامی کلیپهای دوبله در اواسط و برخی هم در اواخر فیلم پخش گردید. این موضوع کاملا منطقی بود. زیرا اغلب تماشاگران هنر او را می دانستند. بسیاری از مردم از کودکی با صدای او انس گرفته بودند. اما امیدوارم جناب توکلی این موضوع را در نظر بگیرند که در خصوص آقای رضایی نمی توانند چنین کاری کنند و کلیپهای دوبله در اواسط یا پایان مستند پخش نمایند.ایشان باید در همان دقایق ابتدایی مستند سه الی چهار کلیپ از گویندگیهای مشهور جناب ایرج رضایی را به نمایش بگذارند تا مخاطب گروه دوم بلافاصله با تعجب با خود بگوید پس صاحب این صدایی که سالها بجای شخصیتهای مختلف شنیده ام نامش ایرج رضایی بوده است.

اگر چنین امری محقق شود می توان امیدوار بود که مستند پر مخاطب خواهد بود. من به سلیقه اعضای این سایت در خصوص گویندگیهای شاخص بشدت اعتقاد دارم. امیدوارم جناب توکلی در انتخاب قطعات مورد نظر با اعضای سایت مشورت کرده باشند. من هم به این موضوع اعتقاد دارم که صرف اشاره به گویندگی ایرج رضایی در فیلم  فرضا بوچ کسیدی و ساندانس کید نمی تواند کافی باشد. اینکه چه قطعه ای از فیلم انتخاب شود که توانائیهای استاد را به رخ بیننده بکشد به مراتب بسیار مهم تر است.

برای جناب توکلی آرزوی موفقیت می کنم و از اینکه سایت سینما کلاسیک هم در ساخت چنین مستندهایی نقش دارد و با کارگردان همکاری می کند بسیار خرسندم.